Advanced Placement (AP) programında 4 farklı Fizik dersi bulunmaktadır: AP Physics 1, AP Physics 2, AP Physics C: Mechanics, AP Physics C: Electricity and Magnetism.
Bu derslerin içerikleri, yaklaşımları, gerektirdikleri altyapı ve sınavlarda sorulan sorular bakımından önemli farklar bulunmaktadır. Dolayısıyla, bu derslerden hangilerinin alınacağına ve/veya sınavına girileceğine karar verebilmek için bu derslerin özelliklerinin ve farklarının anlaşılması gerekmektedir.
AP Fizik Ders Kategorileri
AP programında üniversitelerde verilen Fizik dersleri A, B ve C şeklinde 3 kategoride değerlendirilmektedir.
A kategorisi derslerde amaç genel fizik ilke ve modellerinin kavramsal düzeyde anlaşılmasını sağlamaktır. Bu nedenle bu derslerde nitel (qualitative) yöntemlere ağırlık verilmekte ve matematiksel işlemler çok az kullanılmaktadır. Bu kategorideki dersler fen bilimleri alanı dışında kariyer yapmayı düşünen öğrenciler için uygundur. Ayrıca, bu dersler öğrenciler tarafından daha ileri düzey derslere hazırlamak üzere de alınabilir.
B kategorisi dersler A kategorisindeki derslerde edinilen kavramsal bilgi üzerine inşa edilmekte ve temel fizik ilkelerinin anlaşılması ve daha derin bir şekilde kavranması için sistematik bir yaklaşımla problemlerin çözümüne odaklanmaktadır. Bu derslerde fizik kavramlarının analizi ve problemlerin çözümü için cebir ve trigonometri yöntemleri kullanılmaktadır. Bu kategorideki dersler genellikle yaşam bilimleri (life sciences), tıp, uygulamalı bilimler ve fen bilimleri ile doğrudan ilişkili olmayan bölümlerde okuyacak öğrenciler için gerekli Fizik temelini oluşturmaktadır.
C kategorisi dersler de A kategorisindeki derslerde edinilen kavramsal bilgi üzerine inşa edilmektedir. Ancak C kategorisi dersler B kategorisi derslere göre daha yoğun ve analitik olmaktadır. Fizik ilkelerinin formüle edilmesi ve fizik problemlerine uygulanmasında ileri matematik (calculus) yöntemleri kullanılmaktadır. Fizik kavramlarının daha iyi anlaşılmasını sağlamak üzere C kategorisi derslerde farklı türdeki karmaşık problemlerin ileri matematik yöntemleri de kullanılarak çözümüne ağırlık verilmektedir.
AP Fizik Dersleri
A kategorisi Fizik dersleri üniversitelerde verilen derslere eşdeğer olmadığı için AP programında A kategorisinde Fizik dersi veya sınavı bulunmamaktadır.
AP Physics 1 ve AP Physics 2
2014 yılına kadar AP programında üniversitelerde verilen cebir tabanlı (algebra based) giriş seviye üniversite derslerine (B kategorisi) eşdeğer olarak AP Physics B dersi yer almıştır. AP Physics B ders içeriği 5 temel kısımdan oluşmaktaydı: Newton mekaniği, akışkanlar mekaniği ve termal fizik, elektrik ve manyetizma, dalgalar ve optik, atom fiziği ve nükleer fizik.
AP Physics B ders kapsamı çok geniş olduğundan bir yıllık ders süresinde konular ancak yüzeysel olarak işlenebilmekteydi ve temel fizik ilkelerinin öğrenciler tarafından yeterince kavranması mümkün olmamaktaydı. Bu durumla ilgili olarak Amerikan Ulusal Araştırma Konseyi (National Research Council – NRC) tarafından yapılan değerlendirme ve öneriler çerçevesinde 2014 yılında AP Physics B dersi kaldırılarak yerine yine cebir tabanlı (algebra based) ve birbirinden bağımsız AP Physics 1 ve AP Physics 2 dersleri getirilmiştir.
Böylece konuların daha uzun sürede ve daha detaylı işlenmesine imkân sağlanmıştır. Ayrıca, AP Physics 1 ve AP Physics 2 derslerinde matematik işlemlerden ziyade fizik kavramlarının anlaşılmasına, eleştirel düşünme ve muhakeme yapmaya, uygulamalı laboratuvar çalışmalarına ve sorgulayarak öğrenmeye ağırlık verilmektedir.
AP Physics C: Mechanics / Electricity and Magnetism
AP programında C kategorisinde ileri matematik tabanlı (calculus based) AP Physics C: Mechanics, AP Physics C: Electricity and Magnetism dersleri yer almaktadır. Bu dersler önceden tek bir AP Physics C dersinin iki ayrı kısmıydı ve sınavları ortak yapılmaktaydı. Öğrencilerin herhangi bir kısmın veya her iki kısmın sınavını yapmaları mümkündü ve her kısım için ayrı not verilmekteydi. 2007 yılından itibaren iki kısmın sınavlarının ayrılmasıyla AP Physics C: Mechanics ve AP Physics C: Electricity and Magnetism bağımsız dersler haline gelmiştir.
Dersler İçin Ön Koşullar
AP Fizik dersleri için herhangi bir ön şart (prerequisite) dersi yoktur ancak bu derslerde başarılı olunabilmesi için belli konuların bilinmesi gerekmektedir.
AP Physics 1 dersi için öncesinde herhangi bir fizik dersi alınmasına veya fizik alanında bilgi sahibi olunmasına gerek yoktur. AP Physics 2, AP Physics C: Mechanics ve AP Physics C: Electricity and Magnetism derslerinde ise temel fizik ilkelerinin kapsamlı olarak öğrenilmesine imkân sağlayacak giriş seviye bir fizik dersinin alınmış olması önerilmektedir. Bu yönüyle AP Physics 1 dersi diğer AP Physics dersleri için temel oluşturmak üzere alınabilecek bir derstir.
Yukarıda da bahsedildiği üzere AP Physics 1 ve AP Physics 2 cebir tabanlı derslerdir. AP Physics 1 dersi için cebir, geometri ve temel trigonometrik fonksiyonlar konularının; AP Physics 2 dersi için ise cebir, geometri, trigonometri, analitik geometri ve temel fonksiyonlar konularının bilinmesi gerekmektedir.
AP Physics C dersleri ise ileri matematik (calculus) tabanlı olduğu için türev ve integral konularının (AP Calculus AB/BC ilk 6 ünite) bilinmesi gerekmektedir.
AP Fizik Ders Konuları
AP Physics 1 dersinde kinematik, dinamik, dairesel hareket ve yerçekimi, enerji, momentum, basit harmonik hareket, moment ve dönme hareketi konuları bulunmaktadır. AP Physics 1 ders içeriği oluşturulurken AP Physics B dersinde olmayan dönme dinamiği ve açısal momentum konuları da ders kapsamına alınmıştır. Ayrıca, başlangıçta elektrik yükü ve elektrik kuvveti, DC devreleri ve mekanik dalgalar ve ses konuları da AP Physics 1 ders müfredatına dâhil edilmiştir. Ancak, bu konular 2021 sınavı öncesinde, AP Physics 2 dersinde de işlendiği gerekçesiyle, AP Physics 1 dersinden çıkarılmıştır. Böylece AP Physics 1 dersi kapsamında sadece mekanik konuları kalmıştır.
AP Physics 2 dersinde akışkanlar; termodinamik; elektrik kuvvet, alan ve potansiyel; elektrik devreleri; manyetizma ve elektromanyetik indüksiyon; geometrik ve fiziksel optik; kuantum fiziği, atom fiziği ve nükleer fizik konuları bulunmaktadır.
AP Physics C: Mechanics dersinde kinematik; Newton’un hareket kanunları; iş, güç ve enerji; doğrusal momentum ve parçacık sistemleri; dairesel hareket ve dönme hareketi; salınım hareketi ve yerçekimi konuları işlenmektedir.
AP Physics C: Electricity and Magnetism dersi elektrostatik; iletkenler, kondansatörler ve dielektrikler; elektrik devreleri; manyetik alanlar; elektromanyetizma konularını kapsamaktadır.
Tüm AP Fizik derslerinde ders süresinin en az %25’inin uygulamalı laboratuvar çalışmalarına ayrılması gerekmektedir. Ancak, AP Physics 1 ve Physics 2 derslerinde sorgulamaya dayalı araştırmalara ve uygulamalı laboratuvar çalışmalarına daha fazla önem verilmektedir. Bunun bir sonucu olarak AP Physics 1 ve AP Physics 2 sınavlarında AP Physics C sınavlarına göre çok daha fazla deney tabanlı soru ile matematiksel işlemler yanında ulaşılan sonuçların veya verilen durumların fizik bilimine ait olgularla açıklanmasına yönelik sorular çıkmaktadır.
Ders İçeriklerinin Karşılaştırılması
AP Fizik dersleri arasında konular ve işleniş tarzı açısından bazı benzerlikler ve farklar söz konusudur. (Bu yönlerden AP Physics 1 ve AP Physics C: Electricity and Magnetism dersi veya AP Physics 2 ve AP Physics C: Mechanics derslerinin birbirleriyle ilgisi yoktur.)
AP Physics 1 vs. AP Physics 2
AP Physics 1 ve AP Physics 2 derslerinin konuları birbirlerinden tamamen farklıdır. Ancak, daha karmaşık ve kavramsal konular içerdiği için AP Physics 2 dersi AP Physics 1 dersine göre daha zordur.
AP Physics C: Mechanics vs. AP Physics C: Electricity and Magnetism
AP Physics C: Electricity and Magnetism dersi daha soyut soyut ve karmaşık kavramlar içerdiği için dersi anlama açısından AP Physics C: Mechanics dersine göre öğrencileri daha fazla zorlamaktadır. Bununla birlikte bu iki ders, yaklaşımları ve soruların çözümlerinde kullandıkları araçlar açısından benzerdirler. Her iki derste de farklı fizik problemlerinde türev-integral yöntemleri kullanılmakta ve sorular benzer hesaplamalar ile çözülmektedir.
AP Physics 1 vs. AP Physics C: Mechanics
AP Physics 1 ve AP Physics C: Mechanics konu başlıkları ve içerikleri birbiriyle tamamen örtüşmektedir. Bu iki dersin en temel farkları, konuların işlenişi sırasında kullanılan araçlar ve benimsenen temel bakış açılarının birbirlerinden farklı olmasıdır.
AP Physics 1 dersinin temel amacı, öğrencilerin bir fizik problemini yorumlaması ve çözüm yöntemine dair fikirler üretmesi ve bu fikirleri bilimsel bir yöntemle ifade edebilmesidir. AP Physics C: Mechanics dersinin temel amacı ise karmaşık ve daha zor fizik problemlerinin çözümlerini daha ileri seviyede yapabilmek ve gösterebilmektir.
Bu çerçevede AP Physics C: Mechanics dersinde güncel hayattaki problemlere daha gerçekçi bir bakış açısıyla yaklaşılmakta ve hesaplamalarda ileri matematik yöntemleri (calculus) kullanılmaktadır. AP Physics 1 dersinde ise, doğa bilimlerinde başvurulan ihmaller ve bazı kabuller daha yoğun bir şekilde yapılarak basitleştirilen bir problem incelenirken daha kolay teknikler ve matematiksel yaklaşımlar benimsenmektedir.
AP Physics 2 vs. AP Physics C: Electricity and Magnetism
AP Physics 2 konu başlıkları olarak AP Physics C: Electricity and Magnetism dersindeki tüm konuları kapsamaktadır. Bunlara ilave olarak, öğrencilerin lise eğitimlerinde görmedikleri Bernoulli denklemlerinin de dâhil olduğu akışkanlar, ısı transferleri ve entropiyi de içeren termodinamik, dalga denklemleri ve olasılığı da kapsayan kuantum, atom ve nükleer fizik ile dalgalar ve optik konularını da içermektedir. Bu yönüyle AP Physics 2 dersi konu başlıkları açısından en kapsamlı ve yoğun ders AP Fizik dersidir.
Öte yandan bu iki dersin konuları işleyişleri ve yaklaşımları aralarında temel ve önemli farklar bulunmaktadır. AP Physics C: Electricity and Magnetism dersinde değişkenlikler daha fazla hesaba katılmakta, ihmallere daha az yer verilmekte ve hesaplamalar gerçek hayattaki yaklaşımlara daha uygun yapılmaktadır. Ayrıca, AP Physics C: Electricity and Magnetism dersinde bazı konular daha kapsamlı ve daha yoğun matematik ve ileri fizik yöntemleri ve yaklaşımları kullanılarak işlenmektedir.
AP Fizik Sınavları
AP Fizik sınavlarının hepsi Mayıs ayındaki sınav döneminde ayrı zamanlarda düzenlenmektedir ve öğrencilerin diledikleri AP Fizik sınavına girebilmeleri mümkündür.
Sınavlara Giren Öğrenci Sayısı
Son 2 yılda pandemi koşulları nedeniyle bir miktar azalsa da AP Fizik sınavlarına 2021 yılında toplamda 225.239 öğrenci girmiştir. AP Physics 1, AP programının temel fizik dersi olması ve öncesinde herhangi bir fizik veya ileri matematik (calculus) bilgisi gerektirmemesi nedeniyle sınavına en çok girilen fizik dersi olmaktadır. İleri matematik tabanlı (calculus based) derslerde de ders içeriği görece daha kolay olan AP Physics C: Mechanics dersinin sınavı daha çok tercih edilmektedir. AP Physics 2 ve AP Physics C: Electricity and Magnetism sınavlarına ise çok daha az ve birbirine yakın sayıda öğrenci girmektedir. Son 5 yılda AP Fizik sınavlarına giren öğrencilerin %61’i AP Physics 1, %21’i AP Physics C: Mechanics, %9’u AP Physics 2 ve %9’u AP Physics C: Electricity and Magnetism sınavına girmiştir.
AP Fizik Sınavlarına Giren Öğrenci Sayıları (2017-2021)
Sınav Başarısı
AP Fizik sınavlarına giren öğrencilerin not ortalamalarına bakıldığında konu bakımından en kolay olan AP Physics 1 sınavlarında başarının oldukça düşük olduğu görülmektedir. Hatta AP Physics 1 dersi öğrencilerin en az başarılı olduğu AP sınavlarından biridir. AP Physics 2 sınavlarında öğrenciler daha başarılı olsa da başarı oranı yüksek değildir.
İleri matematik tabanlı (calculus based) AP Physics C sınavlarında ise öğrenciler genel olarak yüksek notlar almaktadır ve iki sınavdaki başarı seviyeleri birbirine yakındır.
AP Fizik Sınavlarına Giren Öğrencilerin Not Ortalamaları (2017-2021)
AP Physics 1 ve AP Physics 2 sınavlarında başarının düşük olmasının en önemli sebebi bu sınavlarda öğrencilerin yapmakta zorlandıkları deney tabanlı birçok soru ile yeni ve fizik bilimine ait olguları anlamayı ve anlatmayı gerektiren özgün tipte soruların bulunmasıdır. AP Physics C sınavlarında ise AP Physics 1 ve 2 sınavlarındaki kadar çok deney tabanlı sorular sorulmamakta ve açık uçlu sorulardan sadece bir tanesi deney bileşenleri içermektedir. Ayrıca, AP Physics C sınavlarının biçimi ve soru tipleri uzun zamandır değişmemiştir. Bu durum da AP Physics C sınavlarına hazırlanmayı kolaylaştırıcı bir etken olmaktadır.
AP Physics 1 sınavlarında başarının bu ölçüde düşük olmasının bir diğer nedeni de bu sınava çeşitli alanlarda kariyer yapmayı hedefleyen çok sayıda öğrencinin girmesidir. AP Physics C sınavlarına ise fiziki bilimler ve mühendislik alanında kariyer yapmayı düşünen, matematik altyapısı kuvvetli çok daha az sayıda öğrenci girmesi nedeniyle başarı oranı yüksektir.
Hangi AP Fizik Dersini Almalıyım/Sınavına Girmeliyim?
Hangi AP Fizik dersinin alınacağına ve/veya sınavına girileceğine karar verebilmek için yukarıda incelenen hususlar çerçevesinde aşağıdaki faktörlerin dikkate alınması gerekmektedir:
Matematik Bilgisi: AP Physics 1 ve AP Physics 2 dersleri için temel ortaöğretim matematik bilgisi yeterli iken AP Physics C dersleri için iler matematik konuları (türev ve integral) gereklidir.
Fizik Bilgisi: AP Physics 1 dersi için öncesinde fizik alanında herhangi bir bilgi sahibi olunması gerekli değilken diğer derslerde temel fizik ilkelerinin bilinmesi önerilmektedir.
Konuların Zorluğu: Konu bakımından daha soyut kavramlar içermeleri nedeniyle AP Physics 2 AP Physic 1’e, AP Physics C: Electricity and Magnetism AP Physics C: Mechanics’e göre daha zordur. Ayrıca, ileri matematik (calculus) tabanlı Physics C derslerinde konuların daha üst düzeyde işlenmesi nedeniyle bu dersler cebir tabanlı derslere göre daha zordur.
Sınavların Zorluğu: AP Physics 1 ve AP Physics 2 sınavları özgün soru tipleri ile çok sayıda deney tabanlı soru içermesi nedeniyle AP Physics C sınavlarına göre zordur.
Bu faktörler çerçevesinde öğrencilerin kariyer hedeflerine göre aşağıdaki derslerin alınması/sınavlarına girilmesi önerilmektedir.
Fen Bilimleri alanı dışında ancak Fizik dersi içeren bölümler:
o AP Physics 1 dersi/sınavı yeterli olacaktır.
Yaşam Bilimleri, Tıp ve Uygulamalı Bilimler alanındaki bölümler:
o Genellikle AP Physics 1 + AP Physics 2 dersleri/sınavları yeterli olacaktır.
Fiziki Bilimler ve Mühendislik alanındaki bölümler ile Yaşam Bilimleri, Tıp ve Uygulamalı Bilimler alanında olup C kategorisinde Fizik dersi gerektiren bölümler:
o Öğrenci ileri matematik konularını henüz öğrenmemiş ve/veya yeterli fizik temeli yoksa AP Physics 1 + AP Physics C: Mechanics ve/veya AP Physics C: Electricity and Magnetism dersleri/sınavları uygun olacaktır.
o Öğrenci ileri matematik konularını henüz öğrenmemiş ancak yeterli fizik temeli varsa AP Calculus BC + AP Physics C: Mechanics ve/veya AP Physics C: Electricity and Magnetism dersleri/sınavları uygun olacaktır.
o Öğrenci ileri matematik konularını öğrenmiş ve yeterli fizik temeli varsa AP Physics C: Mechanics ve/veya AP Physics C: Electricity and Magnetism dersleri/sınavları uygun olacaktır.
AP Physics C derslerinden sadece biri tercih edilecekse çoğu durumda AP Physics C: Mechanics daha uygun olacaktır.
AP Akademi Eğitim Danışmanlığı
AP Fizik dersleri/sınavları veya diğer AP dersleri ve sınavları hakkında bilgi almak veya özel ders almak için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
AP Akademi, AP ders içerikleri yanında AP programı hakkında da kapsamlı bilgi ve tecrübe sahibi Boğaziçi ve Bilkent mezunu hocalarıyla online veya yüz yüze AP özel dersi ve eğitim danışmanlığı için doğru adrestir.